izmir tramvayı ne demek?

İzmir tramvayı, İzmir'de hizmet veren tramvay ağıdır. Sahibi İzmir Büyükşehir Belediyesi, işletmecisi ise İzmir metrosunu da işleten İzmir Metro A.Ş.'dir. Tramvay ağı, 11 Nisan 2017'de hizmete giren T1 (Alaybey - Ataşehir) Tramvay Hattı ve 24 Mart 2018'de hizmete giren T2 (Fahrettin Altay - Halkapınar) Tramvay Hattı'ndan oluşmaktadır. İzmir tramvayının toplam uzunluğu ve toplam istasyon sayısı ise 33'tür. İzmir tramvayının toplam maliyeti yaklaşık 390 milyon Türk lirasıdır. ¹

Tarihçe

19. yüzyılın sonlarında hizmet vermeye başlayan İzmir tramvay hatları 1954'te kaldırıldı. Otomobil trafiği, tramvay hatlarının seferden kaldırılmasını takip eden onlarca yıl içinde büyük ölçüde arttı ve 2000'li yılların başlarında, şehrin merkezi bölgelerinde trafik yoğunluğu rahatsız edici düzeylere ulaştı. 2009 yılında İzmir Büyükşehir Belediyesi, kent için genel bir ulaşım planı yayınladı.² Plan, Konak, Karşıyaka ve Buca'da inşa edilecek üç yeni tramvay hattından oluşuyordu. Bu üç hat, kentin metro hattının yanı sıra iki banliyö demiryolu hattıyla da entegre olacaktı. İnşaat sürecinin 2011 sonunda başlaması bekleniyordu, ancak gecikmiş Çevresel Etki Değerlendirme Raporu nedeniyle bu tarih 2015'e kadar ertelendi.³ 2013 yılında, Belediye Kalkınma Bakanlığı'ndan gerekli finansmanı sağladı ve 2014 yılında nihai sistem planları tamamladı.⁴ Kesinleşen plandan, Ulaştırma Bakanlığı'ndan gelen baskı nedeniyle Buca tramvayı çıkarıldı.⁵ İnşaat süreci, Nisan 2015'te T1 (Alaybey - Ataşehir) Tramvay Hattı'nda, Kasım 2015'te ise T2 (Fahrettin Altay - Halkapınar) Tramvay Hattı'nda başladı.

İlk tramvay araçları 2016 yılında teslim edildi ve aynı yıl Ağustos ayında düzenlenen 85. İzmir Enternasyonal Fuarı'nda sergilendi. Araçların geri kalanı ise Şubat 2017'de teslim edildi.⁶ Karşıyaka tramvayı 11 Nisan 2017'de, Konak tramvayı ise 24 Mart 2018'de hizmete girdi. Karşıyaka tramvayının Çiğli'ye uzatılması için çalışmalar devam etmektedir.⁷

Hatlar

T1 (Alaybey - Ataşehir) Tramvay Hattı

T1 (Alaybey - Ataşehir) Tramvay Hattı ya da Karşıyaka tramvayı, İzmir tramvayı'nın bir parçası olarak inşa edilen 14 istasyonlu ve uzunluğundaki tramvay hattıdır. 11 Nisan 2017'de hizmete giren tramvay hattının ilk istasyonu Alaybey, son istasyonu ise Ataşehir'dir. Tramvay hattında 17 araç hizmet vermektedir.⁸

T1 hattından İZBAN'ın Alaybey, Karşıyaka ve Mavişehir istasyonlarına, İZDENİZ'in Karşıyaka ve Karşıyaka iskelelerine ve ESHOT ve İZULAŞ tarafından işletilen otobüslere aktarma yapılabilmektedir.⁹¹⁰

T2 (Fahrettin Altay - Halkapınar) Tramvay Hattı

T2 (Fahrettin Altay - Halkapınar) Tramvay Hattı ya da Konak tramvayı, İzmir tramvayı'nın bir parçası olarak inşa edilen 19 istasyonlu ve uzunluğundaki tramvay hattıdır. 24 Mart 2018'de hizmete giren tramvay hattının ilk istasyonu Fahrettin Altay, son istasyonu ise Halkapınar'dır. Tramvay hattında 21 araç hizmet vermektedir.¹¹¹²

T2 hattından İzmir metrosunun Halkapınar, Konak ve Fahrettin Altay istasyonlarına, İZBAN'ın Alsancak ve Halkapınar istasyonlarına, İZDENİZ'in Üçkuyular, Göztepe, Karantina ve Konak iskelelerine ve ESHOT ve İZULAŞ tarafından işletilen otobüslere aktarma yapılabilmektedir.¹³

Gelecekteki genişletmeler

Devam eden genişletmeler

T3:Çiğli Tramvay hattı

Ana madde:T3 (İzmir tramvayı)

T1 hattının devamı niteliğinde olan Çiğli tramvayı 11 kilometre uzunluğunda olup 14 istasyondan oluşmaktadır. T1 ve T2 hatlarıyla birlikte İzmir'deki tramvay hatlarının uzunluğu 33,6 kilometre olacaktır. T1 hattındaki Çevre Yolu istasyonunda başlayıp bir bağlantı köprüsü ile çevre yolundan ve Çiğli Tren İstasyonu, Çiğli Bölge Eğitim Hastanesi, Ata Sanayi, Katip Çelebi Üniversitesi ve Atatürk Organize Sanayi Bölgesi'nden geçecektir. Ayrıca çift hat olacaktır. Hattın temeli 6 Şubat 2021'de atıldı. Hattın yapım aşaması %80 olarak bitmiş durumda.¹⁴¹⁵ Hattın iki yılda bitirilmesi planlanıyor.¹⁶

Planlanan genişletmeler

T4:Bostanlı İskele - Girne - Örnekköy Tramvay hattı

Hattın 5 kilometre uzunluğunda olup 6 istasyondan oluşması planlanmaktadır. Bostanlı İskele istasyonunda başlayıp Girne Bulvarı'na kadar T1 ve T3 hatları ile aynı güzergahta çalışacaktır. Hattın Yeni Girne Caddesi'nden Örnekköy Mahallesi'ne geçmesi ve Örnekköy Kentsel Dönüşüm Alanı'nın kuzeyinde Nazım Hikmet Bulvarı üzerinde son bulması planlanmaktadır. Hattın proje ihalesi 20 Ağustos 2021'de yapıldı.¹⁷

Altyapı

Sistem kendine ait özel yolunda olduğu kadar araç yolunda da çalışmaktadır. Son dönemlerde daha az rağbet edilen 750 V DA katener ile elektriklendirilmiş olan hat, iletişim tabanlı tren kontrol (CBTC) sinyallemesi kullanmaktadır.¹⁸¹⁹ Karşıyaka İskele ile Alaybey arasındaki kısa bir bölüm haricinde tramvay hattının tamamı çift hattır. Raylar, standart hat açıklığı (1,435 mm) ölçüsündedir. T1 hattının Çevre Yolu'nda, T2 hattının ise Halkapınar'da depo ve bakım tesisi bulunmaktadır.

Her istasyon tekerlekli sandalye erişimine uygundur ve herhangi bir kaldırım veya caddeden ayrılan kendi platformundan oluşur. Bir sonraki tramvayın gerçek zamanlı durumunu gösteren bilgi panelleri tüm istasyonlarda kuruludur.

Hizmetler

Sistem haftanın her günü sabah 06.00'da kalkan ilk tramvaydan gece 00.20'de kalkan son tramvaya kadar 6 ila 10 dakika arayla hizmet vermektedir.²⁰²¹²² Cuma ve cumartesi günleri 01.00 ve 05.00 saatleri arasında birer saat arayla ek seferler düzenlenmektedir.²³ Sefer aralıklarının yoğun saatlerde 3 dakikaya, diğer saatlerde 4-5 dakikaya indirilmesi planlanmaktadır.²⁴ İzmir tramvayında günlük yaklaşık 110.000 yolcu taşınmaktadır.²⁵

Tramvay hatları, İzmirim Kart ile biniş yapılan diğer toplu taşıma sistemleriyle entegre durumdadır.²⁶ Yolcular bir kez ücret ödedikten sonra 120 dakika boyunca tüm toplu ulaşım araçlarına ilk aktarma 1,20 TL, ikinci aktarma 0,90 TL, üçüncü ve sonraki aktarmalara ücretsiz (indirimli ve ücretsiz kartlar hariç) aktarma yapabilmektedir.²⁷ Tramvay araçlarında ücretsiz Wi-Fi hizmeti sunulmaktadır.²⁸ Tramvay hatlarının da içinde bulunduğu Entegre Yönetim Sistemi, Türk Standardları Enstitüsü tarafından verilen beş ayrı kalite belgesi aldı.²⁹

Araçlar

İzmir tramvayı; Karşıyaka hattında 17, Konak hattında 21 olmak üzere toplam 38 araçla hizmet vermektedir. Beş modülden oluşan araçlar, Güney Kore firması Hyundai Rotem'in Adapazarı'ndaki tesislerinde üretildi. Çift uçlu beş modülden oluşan araçların her biri 32 metre uzunluğunda, 43,1 ton ağırlığında ve 48'i oturarak toplamda 285 kişi kapasitelidir.³⁰ Servis hızı 24 km/s (15 mph), azami hız 70 km/s (43 mil) şeklindedir. Temmuz 2021'de 26 araç alımı için ihale gerçekleştirildi.³¹